Iwe unogona kunge wakambonzwa nezvezvinhu zvine chekuita nezvezvirimwa kubva ku tropism uye nastia. Iwo anove asinganzwisisike uye akanyatsoita sainzi mazwi, asi anoshandiswa zvakanyanya mumunda webiology uye botany.
Chokwadi kana iwe ukadzidza aya mazwi, iwe uri padyo nekuziva nyika yezvirimwa uye nekuzvinzwisisa zvirinani. Iwe unoda kuziva here kuti aya maviri mazwi ari nezvei?
Tropism
Tropism ndiko kushandurwa kunoitwa nemiti (kana dzimwe nguva dzimwe nhengo dzayo) kupindura kune yekunze inosimudzira. Nekuti kune mhando dzakasiyana dzekufamba uye kusimudzira nzvimbo, kune akati wandei mhando yetropism, zvakare zvinoenderana nemhando yechisimudziro kwaanopindura.
Muenzaniso wekutanga ndipo panokurudzirwa nezvinomera zvinobva pasimba regiravhiti yePasi uye nekumhanyisa kwayo. Iyo inonzi gravitropism uye inove nekukura kwemidzi yakananga pasi apo mapfunde anokura kumusoro kumusoro kusvikira asvika pamusoro.
Mumwe muenzaniso ndeye phototropism iyo zvinomera zvinoita pachiedza uye zvinobvumidza kuvandudza photosynthesis. Iyo inomira zvakanyanya ndiyo heliotropism iyo inoenderana nekufamba kwechirimwa zvinoenderana nekutarisa kwezuva. Tinowana maruva ezuva anokwanisa kufamba achienda kuzuva kuti riwedzere mwero wephotosynthesis uye kuti unyatsoita basa.
Kune mamwe marudzi etropopi dzakasiyana, senge chemotropism, iyo inokwanisa kubatanidza mhinduro dzemiti kuzvinhu zvemakemikari. Semuenzaniso, kune zvirimwa zvinokwanisa kufamba kuti uwane mamwe makemikari zvinovaka muviri kana, zvinopesana, "kutiza" kubva kwazviri. Isuwo tinowana zvinokurudzira zvakaita semhepo (aerotropism) umo zvinomera zvinozvimisikidza munzvimbo dzinotonhora zvakanyanya dzepamusoro kana mvura (hydrotropism).
Iyo nastia
Iyo nastia inoenderanawo nekufamba kwezvirimwa zvinopindura zvinokonzeresa. Saka mazwi maviri aya akasiyana sei? Musiyano wekutanga pakati pe tropism uye nastia ndeyekuti mune tropism, mhinduro kune inosimudzira chinhu chinopfuurira, ndiko kuti, vanogara vachiita.. Semuenzaniso, muaerotropism, zvirimwa zvinogara zvichikura uye kuzvitenderedza kunzvimbo dzine mweya wakawanda. Nekudaro, mune nastia, mhinduro kune yekusimudzira yekunze inoitika chete kwemaawa mashoma kana maminetsi mashoma.
Zvakare mune nastia, iko kutungamira kwekusimudzira hakuna kukanganisa kufamba kwechirimwa. Semuenzaniso, isu tine zvinomera zvinodya izvo zvinokwanisa kupindura zvinokurudzira zvakaita sekuti chipembenene chinonamira pashizha, asi zvinongoita zvechinguvana. Kana ikangopindura kune inosimudzira, inodzokera kunzvimbo yekutanga.
Pakati peiyo mienzaniso ye nastias isu tine thigmonastia, inova kufamba kwechirimwa mukupindura kwenguva pfupi kusangana nacho. Kune zvirimwa izvo nekungobata chete zvinofamba. Mhinduro iyi inoratidza kuti chirimwa chinonyanya kuratidza shanduko munharaunda.
Isu zvakare tine zvimwe zvirimwa zvinofamba nekuda kwekunyanyisa hunyoro kana, zvinopesana, nekuda kwekushomeka kwehunyoro. Inodaidzwa kuti hydronastia uye inoitika chete kana paine shanduko muhumhu. Kana pasina shanduko, hapana kufamba. Nekudaro, mune hydrotropism iyo chirimwa yaigara ichikura munzira ine mvura yakawanda.
Imwe mhando ye nastia ndeye nictinastia, inozivikanwa zvakare zviri nani sezvo inosanganisira kuvhura nekuvhara kwemashizha emiti zvichienderana nezuva nehusiku. Kana iyo thermonastia iyo iri maererano nekufamba kunoenderana nekupisa kwenzvimbo.
Sezvauri kuona, zvirimwa zvinopindurawo kune zvinesimba zvekunze kubva kunharaunda. Kune zvirimwa zvinokura zvichitsvaga zvakanakisa mamiriro emhepo, chikafu, mvura, nezvimwe. Uye vamwe vanokwanisa kufamba kuti vazvidye pachavo, vazvidzivirire kana kuita pane imwe nguva. Naizvozvi iwe unotoziva chimwe chinhu pamusoro pemiti uye unogona kuva padyo navo.